Không thể phủ nhận rằng trong vài năm trở lại đây, trí tuệ nhân tạo đang ngày càng phát triển mạnh mẽ và đem lại nhiều tiện ích cho đời sống. AI đã và đang tác động sâu rộng đến nhiều ngành nghề và lĩnh vực, trong đó có ngành công nghệ thông tin (IT). Theo ông Hoàng Nam Tiến, Phó chủ tịch Hội đồng Đại học FPT, hai công đoạn quan trọng trong quy trình phát triển phần mềm là coding (lập trình) và testing (kiểm thử) đang đứng trước nguy cơ bị AI thay thế. Khoảng 40% kỹ sư ở mảng này có thể mất việc do AI có khả năng thực hiện 50% dòng code của các ngôn ngữ lập trình thông dụng như Java. Bên cạnh đó, sự trợ giúp của AI và robot giúp tăng năng suất gấp 2-3 lần ở nhiều khâu trong quá trình làm phần mềm. Điều này đặt ra thách thức lớn cho lập trình viên khi phải cạnh tranh với sức mạnh của AI.
Không chỉ riêng ở Việt Nam mà trên toàn cầu, giảm biên chế và cắt giảm phúc lợi nhân sự IT đang là xu hướng chung. Thống kê đầu năm 2023 cho thấy thị trường công nghệ toàn cầu đã cắt giảm hơn 94.000 việc làm. Các gã khổng lồ công nghệ như Microsoft, Google, Amazon đã thu hẹp đáng kể quy mô nhân sự. Mạng xã hội lớn Meta và X cũng không nằm ngoài cuộc chơi khi lần lượt sa thải hơn 11.000 và 6.000 nhân viên. Theo các chuyên gia, làn sóng sa thải nhân sự ngành IT có thể sẽ còn tiếp tục mở rộng.
Định hướng chuyển dịch việc làm sang AI của kỹ sư IT
Trước sự thay đổi của thị trường việc làm, các kỹ sư IT buộc phải thay đổi để thích ứng. Nhiều sinh viên và lập trình viên đã chuyển hướng sang học tập và làm việc trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo. Nền tảng học trực tuyến Udemy ghi nhận mức tăng trưởng 60% số lượng người học kỹ năng liên quan đến AI. Đặc biệt ChatGPT hiện đang được nhân sự làm việc trong lĩnh vực công nghệ – tài chính quan tâm nhiều nhất. Theo ông Phan Hồ Hà Phương, Trưởng phòng Giải pháp AI của FPT Smart Cloud, sự thay đổi này cho thấy nhận thức tích cực của lực lượng lao động ngành IT trong việc cập nhật công nghệ mới và trang bị kỹ năng cần thiết.
Tuy nhiên, thị trường việc làm AI ở Việt Nam hiện vẫn chưa đủ sức chứa cho một lượng lớn nhân sự ồ ạt chuyển sang. Điều này tạo nên áp lực cạnh tranh khốc liệt và chỉ một số ít kỹ sư giỏi có thể tìm được vị trí phù hợp. Chuyên gia Lâm Quang Nam thuộc Vinasa cũng khuyên các kỹ sư cần cân nhắc kỹ trước khi khởi nghiệp trong ngành AI. Bởi lẽ, phần lớn các dự án AI đều cần một nguồn vốn đầu tư lớn. Trong bối cảnh kinh tế khó khăn hiện tại, sẽ không có nhiều quỹ sẵn sàng rót vốn cho startup AI non trẻ. Thay vào đó, tìm hiểu và làm việc với các mô hình AI đã hoàn thiện sẽ là lựa chọn an toàn hơn cho các kỹ sư IT lúc này.
Yêu cầu về kỹ năng với kỹ sư IT trong thời đại AI
Bên cạnh chuyển dịch mảng AI, các chuyên gia cũng chỉ ra những kỹ năng quan trọng mà kỹ sư IT cần có để không bị AI thay thế.
Trước hết, việc am hiểu tổng quan kiến thức ngành IT và nắm rõ quy trình hoạt động phần mềm là vô cùng cần thiết. Thay vì chỉ chăm chăm vào code, lập trình viên cần hiểu sâu nhiệm vụ và mục đích của sản phẩm mình làm ra. Nhờ đó họ có thể xây dựng những phần mềm linh hoạt, có thể mở rộng và nâng cấp để phù hợp với hệ thống tổng thể.
Thứ hai, kỹ sư IT cũng không thể nào bỏ qua các kỹ năng mềm như giao tiếp, làm việc nhóm, tư duy phản biện. Đây đều là những lợi thế của con người so với AI. Sự sáng tạo, tính linh hoạt và khả năng giải quyết vấn đề phức tạp của lập trình viên sẽ giúp họ đứng vững trước cơn bão AI.
Cuối cùng, việc liên tục học hỏi và đào tạo bản thân để bắt kịp xu thế công nghệ là yêu cầu bắt buộc. Như ông Hoàng Nam Tiến chia sẻ, ngay từ 4 năm trước ông đã khuyên các bạn trẻ nên học AI, blockchain chứ không chỉ dừng lại ở lập trình. Những công nghệ mới này sẽ mở ra cơ hội việc làm giá trị cao cho kỹ sư IT.
Kết luận:
Có thể thấy, cơn sóng thần AI đang tạo nên không ít biến động cho ngành IT Việt Nam nói riêng và thế giới nói chung. Nó vừa là thách thức, vừa là cơ hội cho các kỹ sư CNTT trong thời đại mới.
Một mặt, sự phát triển của trí tuệ nhân tạo đã và đang cướp đi công việc của nhiều lập trình viên. Các vị trí truyền thống như coding, testing, IT support đang ngày càng trở nên dễ dàng bị tự động hóa. Điều này tạo ra áp lực lớn về mặt việc làm và thu nhập cho người lao động ngành IT. Thực tế, rất nhiều công ty công nghệ lớn đã phải cắt giảm hàng chục nghìn nhân sự để thích ứng với bối cảnh mới.
Mặt khác, AI cũng tạo ra nhiều cơ hội việc làm mới mẻ và đầy tiềm năng. Những lĩnh vực như học máy (machine learning), xử lý ngôn ngữ tự nhiên (NLP), thị giác máy tính (computer vision) đều đang được đầu tư và phát triển mạnh mẽ. Đây chính là mảnh đất màu mỡ cho những ai muốn theo đuổi sự nghiệp trong ngành trí tuệ nhân tạo.
Tuy nhiên, việc chuyển dịch sang AI cũng không hề dễ dàng. Thị trường lao động mảng này còn khá hẹp so với số lượng ứng viên muốn gia nhập. Để có thể cạnh tranh, các kỹ sư IT cần trang bị đầy đủ kiến thức nền tảng, kỹ năng chuyên môn lẫn kỹ năng mềm. Việc không ngừng trau dồi và cập nhật công nghệ mới là yêu cầu sống còn trong bối cảnh hiện nay.
Có thể nói, sự bùng nổ của AI đang tạo nên một cuộc chuyển dịch lớn trong ngành công nghệ thông tin toàn cầu. Nó buộc các doanh nghiệp và người lao động IT phải thay đổi để thích nghi. Chỉ những ai nhạy bén nắm bắt xu hướng, chủ động nâng cao năng lực bản thân mới có thể vượt qua thử thách và tận dụng thời cơ trong kỷ nguyên mới.
Nhìn xa hơn, AI không chỉ thay đổi ngành IT mà còn sẽ cách mạng hóa nhiều lĩnh vực khác như y tế, giáo dục, giao thông, sản xuất… Những công nghệ như internet of things (IoT), big data, AR/VR, chuỗi khối (blockchain)… kết hợp với AI hứa hẹn sẽ tạo nên những bước tiến đột phá. Nhu cầu nhân lực có trình độ và tay nghề cao trong các ngành này cũng sẽ tăng lên mạnh mẽ.
Vì vậy, ngay từ bây giờ lập trình viên và sinh viên IT tốt nghiệp nên tìm hiểu và làm quen với các ứng dụng thực tế của AI, tích lũy kiến thức liên ngành. Hành trang này sẽ giúp họ có thêm nhiều cơ hội để phát triển sự nghiệp trong tương lai.
Với nhiều tiềm năng nhưng cũng không ít rủi ro, trí tuệ nhân tạo đang tạo nên một cuộc đua kỹ năng khốc liệt trong ngành IT. Chỉ có kiến thức, tư duy nhạy bén và ý chí học hỏi không ngừng mới là chìa khóa giúp các kỹ sư vững bước trên con đường sự nghiệp hội nhập. Dù thách thức hay thuận lợi, người làm IT cần phải sẵn sàng để “tự học, tự thay đổi” như lời khuyên của chuyên gia Nguyễn Thành Nam, TGĐ Công ty Powder Việt Nam, trong thời đại mới.
